جوان آنلاین: نگاهی به آمار‌های رسمی بیکاری، پیامد‌ها و معضلات اجتماعی ناشی از آن نشان می‌دهد هیچ نیازی به ارائه اسناد و مدارک در این زمینه نیست و تک‌تک افراد جامعه کنونی ما از نزدیک آن را لمس می‌کنند، در این میان سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای با چالش‌های متعددی از جمله فقدان اساسنامه، آموزش‌های ناهمسو با تقاضای بازار کار، انبساط سازمانی بیش از حد، فرسودگی تجهیزات، شیوه‌های نامناسب سنجش شایستگی حرفه‌ای و کمبود دسترسی به منابع تخصصی روبه‌رو است. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تغییر رویکرد در این سازمان خبر داد و گفت: ما در سازمان آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای کشور دیوار‌ها را برداشتیم. با همکاری وزارت آموزش‌و‌پرورش امکان حضور همه دانش‌آموزان در مراکز آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای به صورت رایگان فراهم و تعرفه‌های قبلی حذف شده است. همچنین با اتاق بازرگانی و دیگر بخش‌های اقتصادی همکاری‌های هیئت امنایی برای سرمایه‌گذاری و توسعه این مراکز شکل گرفته و اکنون در تمام استان‌ها این روند در حال اجراست. در حال حاضر ۷۰۰ مرکز آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای کشور باید نوسازی شوند و در این زمینه به کمک سایر دستگاه‌ها نیاز است.
امروز معضل بیکاری یکی از مشکلات جامعه ایرانی است و بسیاری از افراد جویای کار به دلیل فقر مهارت از شانس کمتری برای ورود به بازار کار برخوردارند، البته بسیارند کسانی که افسوس می‌خورند «ای کاش در دوران مدرسه و دانشگاه، مهارتی کاربردی را آموخته بودند.»
اگر به حدود ۳۰ سال قبل برگردیم، می‌بینیم که بیشتر کسانی که وارد بازار کار می‌شدند، با کسب مهارت بوده و این کسب مهارت به صورت آکادمیک و از طریق مراکز و دانشکده‌های فنی‌و‌حرفه‌ای یا به صورت تجربی و استاد شاگردی بوده و واقعیت این است که لزوم کسب مهارت مختص طیف و حرفه‌ای خاص نمی‌شود و همه کسانی که قصد ورود به بازار کار دارند، حتماً باید از قبل یکی از مهارت‌ها را فرا گرفته باشند. مهارت‌آموزی یکی از کلیدی‌ترین راهکار‌ها برای کاهش بیکاری و افزایش اشتغال پایدار است. تجربه کشور‌های موفق نشان می‌دهد توسعه مهارت‌های کاربردی و فنی می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت بازار کار داشته باشد. توجه به این موضوع و اجرای سیاست‌های مؤثر در این زمینه می‌تواند آینده بهتری را برای جویندگان کار رقم بزند.
گفته می‌شود یکی از مهم‌ترین چالش‌های مهارت‌آموزی، نبود ارتباط مناسب بین آموزش‌های مهارتی و نیاز‌های واقعی بازار کار است که باید برای رفع آن تدبیر شود. برخی از راهکار‌های پیشنهادی شامل همکاری بیشتر بین دانشگاه‌ها و صنایع برای ارائه آموزش‌های کاربردی، سرمایه‌گذاری در مراکز فنی‌و‌حرفه‌ای و به‌روزرسانی تجهیزات آموزشی و فرهنگ‌سازی برای توجه بیشتر به مهارت‌آموزی به جای صرفاً مدارک دانشگاهی است.
سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای با آسیب‌هایی مانند کمبود هنرآموز و مربی، کمبود تجهیزات کارگاهی، نرخ اشتغال پایین، پایین بودن شأن و جایگاه اجتماعی و کمبود داده‌های ارزیابی مواجه است که در رویکرد جدید وزارت رفاه، کار و امور اجتماعی اصلاحاتی در این حوزه اتفاق افتاده است. صاحبنظران معتقدند ۳۰ درصد رشد اقتصادی کشور از بهره‌وری منابع انسانی است. به عبارتی به ازای هر ۱۰درصد سرمایه‌گذاری در آموزش‌های مهارتی نیروی فعال کشور، ۳۰درصد بهره‌وری منابع انسانی بالا می‌رود.
اهمیت مهارت‌آموزی تا جایی است که احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در همایش اختتامیه هفته ملی مهارت درباره «اهمیت آموزش فنی و حرفه‌ای» کشور گفت: در جریان سفر سال ۱۳۹۶ رئیس برنامه‌ریزی کشور هندوستان به ایران و بازدید از بخش‌های مختلف، با ایشان به مجلس شورای اسلامی رفتیم. یکی از نمایندگان از وی درباره مسئول بیکاری در هند پرسید و او پاسخ داد که این مسئولیت بر عهده رئیس سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای است. این پاسخ موجب شد در معاونت رفاه و سپس وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مطالعات گسترده‌ای با همکاری سفارت اتریش و یونیسف انجام دهیم. در بررسی‌هایی که در این زمینه داشتیم، مورد اتریش هم جالب بود. در اتریش ۷۵ تا ۸۰ درصد دانش‌آموزان برای تحصیل به مراکز فنی‌و‌حرفه‌ای می‌روند، البته بنگاه‌های اقتصادی آنها ارتباط بسیار نزدیکی با مراکز آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای دارند، ما هم باید به سمت ارتباط بنگاه‌ها و سازمان‌های آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای برویم. بررسی‌ها نشان داد در بسیاری از کشور‌ها ۷۵ تا ۸۰درصد دانش‌آموزان به هنرستان‌ها می‌روند، در حالی که این رقم در ایران تنها ۳۰ تا ۳۵درصد است و این تفاوت نشان‌دهنده اهمیت مهارت‌آموزی در مسیر توسعه آینده است.
احمد میدری یکی از عوامل بیکاری را «نبود نیروی ماهر» در دنیا و به خصوص در ایران دانست و افزود: برای حل این مشکل باید مهارت‌آموزی را در دستور کار قرار دهیم و سازمان فنی‌و‌حرفه‌ای می‌تواند این کار را انجام دهد و اینجا نقطه شروع همکاری ما و اتاق بازرگانی است که فرصت‌های شغلی و کسب و کاری را پیدا و برای نیروی کار با مهارت تربیت کنیم، البته این کار آسانی نیست، اما با همکاری بخش خصوصی قابل تحقق خواهد بود.
دیوار‌ها را در آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای برای تعامل با سایر نهاد‌ها برداشتیم
میدری درباره اقدامات انجام‌شده در این حوزه با بیان اینکه ما در سازمان آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای کشور دیوار‌ها را برداشتیم، توضیح داد: با همکاری وزارت آموزش‌و‌پرورش امکان حضور همه دانش‌آموزان در مراکز آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای به‌صورت رایگان فراهم و تعرفه‌های قبلی حذف شده است. همچنین با اتاق بازرگانی و دیگر بخش‌های اقتصادی همکاری‌های هیئت امنایی برای سرمایه‌گذاری و توسعه این مراکز شکل گرفته و اکنون در تمام استان‌ها این روند در حال اجراست. وزیر کار با تأکید بر لزوم نوسازی ۷۰۰مرکز آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای کشور یادآور شد: در این زمینه به کمک سایر دستگاه‌ها نیاز است.
میدری از گسترش ارتباطات بین‌المللی در حوزه مهارت‌آموزی خبر داد و تصریح کرد: این همکاری‌ها با هدف ارتقای استاندارد‌های آموزشی و همگامی با تحولات جهانی ادامه خواهد یافت.
معاون اول رئیس جمهور: در حال گذار از صنعت وابسته به ملی هستیم
معاون اول رئیس‌جمهورکه در این مراسم سخن می‌گفت، با بیان اینکه سازمان آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای سازمانی بسیار مهم و با جایگاه ریشه‌ای در نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور است، تأکید کرد: با وجود جوانان با انگیزه بالا باید فناوران میدانداری کنند و نباید در فناوری‌های نوظهور و برجسته عقب‌ماندگی از هیچ کشور پیشرفتهای داشته باشیم. محمدرضا عارف افزود: بعد از انقلاب فرهنگی در ارتباط با زنجیره تقویت نیروی انسانی مورد نیاز کشور به ویژه در بخش صنعت که صنعتی مونتاژ داشتیم، مباحثی مطرح شد که همان مسیر مونتاژ نمی‌تواند راهبرد‌های انقلاب فرهنگی را محقق سازد و خیلی زود به این نتیجه رسیدیم که زنجیره‌های آموزش فنی‌و‌حرفه‌ای ضعیف است.
معاون اول رئیس‌جمهور افزود: معمولاً دانش‌آموزان برجسته در دوران دبیرستان به بهانه عدم‌امکان ادامه تحصیل کمتر به سمت هنرستان و آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای می‌روند، برای این راهبرد که باید جایگاه این آموزش‌ها را اصلاح کنیم، اقداماتی انجام شد و دانشگاه‌های برجسته موظف شدند آموزشکده‌های فنی‌و‌حرفه‌ای ایجاد کنند و بعد از ارزیابی یک دوره احساس کردیم توفیقی در این زمینه به دست نیاورده‌ایم و ورودی‌ها و رشته‌های فنی‌و‌حرفه‌ای نسبت به قبل از انقلاب فرهنگی تفاوتی پیدا نکرد و اولویت دانش‌آموزان کماکان رشته‌های مهندسی بود.
عارف با بیان اینکه امکانات حداقلی که بتواند یک فارغ‌التحصیل با مهارت بالا جذب بخش صنعت و خدمات شود در کشور فراهم نشد، تأکید کرد: برای جبران این کاستی‌ها یک گروه علمی و کاربردی ایجاد شد تا پس از رفع ایراد‌ها جایگاه رشته‌های فنی‌و‌حرفه‌ای و مهارتی ارتقا یابد و راهکار ادامه تحصیل نیز حل شود و در نهایت متوجه این مسئله شدیم که استادان این رشته‌ها باید بتوانند با آخرین درجه‌های مدارک دانشگاهی جلو بروند، به همین دلیل سازوکاری ایجاد شد تا رشته‌های فنی‌و‌حرفه‌ای از نظر آکادمیک هم وزن آموزش‌های نظری باشند.
عارف با تأکید بر اینکه تأمین امکانات و زمینه‌های رشد آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای و مهارتی نه تنها باید دغدغه دولت بلکه همه نهاد‌ها و دست‌اندرکاران توسعه کشور باشد، تصریح کرد: برای جبران کاستی‌ها و تأمین امکانات و تجهیزات به سمت استفاده از ظرفیت‌های بخش خصوصی رفتیم چراکه ظرفیت و انگیزه بالایی در مقایسه با بخش دولتی دارند که برای نمونه در جنگ ۱۲روزه سهم مردم و بخش خصوصی در پیروزی کشور را نمی‌توان با بخش‌های اداری مقایسه کرد.
عارف با اشاره به رشد فناوری‌ها نسبت به رشد علمی در طول چهار دهه گذشته در جهان افزود: رشد فناوری‌ها نسبت به رشد علمی بیشتر بوده است و در مقاطعی نیز فناوری‌ها از علم جلو افتاد که باید نگران شد چراکه فناوری باید حاصل علم باشد و امروز از نظر دانشمندان و فلاسفه هنوز ثابت نشده که آیا این مسیر فناوری به نفع انسان و بشریت است یا با تهدید‌هایی در آینده روبه‌رو می‌شویم.
وی با بیان اینکه باید در فناوری‌های پیشرفته به ویژه نوظهور در منطقه جایگاه برتر داشته باشیم، بیان کرد: متخصصان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نمی‌توانند هدایتگر این مسیر باشند چراکه پیشرفت در این مسیر به عهده فناوران است و در جهان سهم دانشمندان نسبت به فناوران کمتر و قابل مقایسه نیست. وی اضافه کرد: باید در میدان رقابت پیشرفتهای فناوری همزمان با کشور‌های جهان با سرعت بالا حرکت کنیم و این پرسش مطرح می‌شود که آیا می‌توان به اتکای پژوهشگران و فارغ‌التحصیل‌های نظری دانشگاه‌ها این مسیر را طی کرد یا خیر که به جواب مثبت نمی‌رسیم و به دنبال همکاری دو بخش علمی و فناوری هستیم.
وی گفت: با وجود جوانان با انگیزه بالا باید فناوران میدانداری کنند و با توجه به اینکه در دوره انقلاب صنعتی چهارم به سر می‌بریم، نقش فناوران به دانشمندان ویژه‌تر است. باید علم پا به پای فناوری حرکت و رفتار‌های فناوری را اصلاح کند، وگرنه می‌تواند رفتاری خشن و غیرانسانی داشته باشد.
عارف با بیان اینکه در حال گذار از صنعت وابسته به ملی هستیم، تصریح کرد: به دنبال این راهبرد هستیم که در همه زمینه‌های صنعتی خوداتکا باشیم و نیاز‌های کشور را برطرف کنیم، البته در این مسیر باید با مراکز علمی و فناوری و دانشگاهی و نهاد‌های علمی جهان ارتباط تنگاتنگ داشته باشیم و امروز در پیشرفتهای فناوری سهم دانشمندان ایرانی بیشتر از سهمی است که نسبت به جمعیت داریم و ضرورت‌های زنجیره تربیت نیروی انسانی تقویت این حلقه را به ما تحمیل می‌کند.
